TÜRKİYE’DE SU ALTI ARKEOLOJİSİ

serkan-gedük
20. yüzyılın ortalarında arkeolojinin bir dalı olarak gelişmeye başlayan su altı arkeolojisi, herhangi bir nedenle su altında kalmış her türlü kültürel kalıntıyı inceler. Su altında kalmış antik yerleşimler, limanlar ve gemi batıkları su altı arkeolojisinin çalışma alanının içine girer. Su altındaki arkeolojik bilimsel çalışmalar, özel su altı donatıları kullanılarak farklı koşullar altında gerçekleştirilir. Ancak su altı arkeolojisinde de toprak üstünde yapılan arkeolojik çalışmalarda uygulanan bilimsel yöntemler temel alınır.
 
Su altı arkeolojisinde Türkiye önemli bir yere sahiptir. Ülkemizde altmış yılı aşkın bir süredir su altı arkeolojisi çalışmaları yapılmaktadır. 1950’li yıllardan itibaren, Türkiye’nin güney kıyılarında çok sayıda antik gemi batığının bulunduğu, Bodrumlu sünger avcılarının önderliğinde ortaya çıkarılmıştır. 1954 yılında sünger avcısı Kemal ARAS, Antalya’nın 100km batısında, Gelidonya Burnu açığında bir batık tespit etmiştir. 1960 yılında Amerikalı Arkeolog George F. BASS bu batıkta su altı kazıları başlatmıştır. Gelidonya Burnu Batığı Kazısı, dünya su altı arkeolojisinde ilk bilimsel su altı kazısı olarak kabul edilir. 1964 yılında dünyanın ilk su altı arkeolojisi müzesi olan Muğla Bodrum Su altı Arkeoloji Müzesi kurulmuştur. 1993 yılında İstanbul Üniversitesi tarafından «Marmara Adaları Su altı Araştırmaları» başlatılmıştır. Prof. Dr. Nergis GÜNSENİN, 1998-2004 yılları arasında «Marmara Adası Çamaltı Burnu Batığı I» su altı arkeolojik kazısını gerçekleştirerek su altında bilimsel kazı yapan ilk Türk kazı başkanı olmuştur. 
 
Günümüzde Akdeniz, Ege ve Marmara Denizi’nde bir çok su altı kazısı ve araştırma çalışması Türk bilim insanları ve üniversiteleri tarafından yürütülmektedir. Ancak, Karadeniz’in Türkiye Kıyıları’nda arkeolojik su altı çalışmaları yok denecek kadar azdır. Karadeniz’deki ilk bilimsel su altı kazısı Kültür Varlıları ve Müzeler Genel Müdürlüğümüzden aldığımız izinler çerçevesinde Kocaeli Müze Müdürlüğü Başkanlığı tarafından 2021 yılında Kerpe’de gerçekleştirilmiştir. Kocaeli’n Karadeniz kıyılarında yapılan yüzey araştırmaları ve Kerpe de yapılan su altı kazılarının başkanlığı tarafımca yapılmış olup bölgemizin su altı kültür varlığı zenginliği vurgulanmaya çalışılmıştır. Mesleğimizin en önemli tarafı görünmeyeni görünür kılmak için özveriyle yapılan takım çalışmasıdır.
 
 

 

Kültürel Mirası Koruma ve Araştırma Derneği

KÜMAD, Kültürel mirasımızın korunmasına ve bilimsel yöntemlerle araştırılmasına hizmet eden tüm etkinliklerin yerine getirilmesi ile birlikte Konservatör – Restoratör ve Arkeologların mesleki alandaki iyileştirmelerine odaklanamaktadır.